Birləşmiş Ştatlar çox gözləmədilər. Suriyanın Homs vilayətindəki Əş Şayrat aviabazasına 59 raket buraxıldı. Aviabazanın infrastrukturunu əksər hissəsi məhv olunub, insan tələfatı var.
Beləcə, amerikalılar göstərdilər ki, raketlərdən İraqda və ya Əfqanıstanda olduğu kimi it damlarına, yaxud hasarlara zərbələr endirmək üçün yox, hədəfləri vurmaq üçün də istifadə edə bilirlər.
Həşəmətli bəyanatları və qəzəbli açıqlamaları onlar başlarından böyük ambisiyaları olan diktatorlara saxladılar.
Amerikalılar onu da deyirlər ki, raket zərbələri barədə əvvəlcədən Rusiyaya və Çinə məlumat veriblər.
Rusiyanın siyasətçiləri, generalları, senatorları və Dumanın deputatları astadan donquldanırlar ki, bəs kimsə onları xəbərdar etməyib. Bu minvalla onlar böyük əməliyyatın kiçik detalına diqqəti cəlb etməyə çalışırlar.
Suriya prezidenti Bəşər Əsəd Rusiyanın müttəfiqi və geosiyasi övladıdır, amma Moskva üçün Qərblə münasibətlər daha önəmlidir.
Təbii, Rusiya bundan sonra da Bəşər Əsədi dəstəkləməyə, qorumağa davam edə bilər. Kimsə etiraz etmir. Moskva indi ABŞ-ın Suriyaya zərbələri ilə bağlı xüsusi bəyanat hazırdayır və çox yəqin ki, həmin bəyanat bu günün sonunadək səslənəcək.
Xan Şeyhun şəhərinin kimyəvi bombalarla vurulmasının, insanların zəhərlənərək, ağızlarından köpük gələrək, qan qusaraq ölmələrinin cavabı verildi.
Yeni cavablar da olasıdır.
ABŞ prezidenti Donald Tramp həm aqressiv və radikal generallarını sakitləşdirdi, həm də Rusiyaya yerini göstərdi.
Bu, böyük geosiyasətdir və Moskva deyinsə də, Vaşinqtonla təmasları dalana dirəyəsi deyil. Sadəcə, az sonra unudulacaq hər şey.
Fəqət, bəzi kiçik məqamlar var. Ki, ABŞ-ın 59 raketlə vurduğu Şayrat Suriyada böyüklüyünə görə Hmeymimdən sonra ikinci aviabazadır və Şayratdan Rusiya 2015-ci ildən bəri istifadə edirdi.
Şayratın vurulması Rusiyaya birbaşa messicdir.
Livanın "Əl Məsdər" telekanalının verdiyi məlumata görə, raket zərbələri zamanı Şayratda onlarla rusiyalı hərbçi olub. Onların arasında həlak olan və ya yaralanan yoxdur.
Lakin Suriya Hərbi-Hava Qoşunlarının 14 Su-22 təyyarəsi məhv olunub. Həmin təyyarələr Suriya HHQ-nin 67-ci və 685-ci aviadəstələrinə məxsusdu.
İdlib yalanı
Suriyanın İdlib vilayətindəki Xan Şeyhun qəsəbəsinə kimyəvi bombaların atılması ABŞ-ın Suriyanı qanadlı raketlərlə vurmasına səbəb olub.
Amma İdlibə, gerçəkdən də, kimyəvi-zəhərləyici maddələrlə bombalar atılmışdımı?
Əfsuslar olsun ki, indi yaşanan isteriya yeni, çox məkrli, ingilislərin "qanadlı savaş" dedikləri diplomatik, siyasi və informasiya isteriyasına bənzəyir.
İraq savaşı başlamazdan əvvəl ABŞ-ın dövlət katibi Kolin Pauerin BMT-də "Səddam Hüseyn rejiminin kimyəvi-bakterioloji silah cəbbəxanasına malik olduğuna dəlalət edən sübutlar" adı ilə saxta sənədləri nümayiş etdirməsi kimi.
İsteriyanın diplomatik hissəsi bu raket zərbələrindən sonra BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasında Suriyanı hədəfə alan qətnamənin qəbuluna nail olmaqdır.
Belə qətnamə Suriyada ən çox İŞİD-in, bir də "Əl Qaida" ilə bağlı terror qruplaşmalarının işlərinə yarayacaq.
İdlibdəki bombardmanın təfərrüatlı araşdırılması kimsəyə gərək deyil.
Çünki yalan, saxtakarlıq, dezinformasiya üzə çıxacaq.
İdlibdəki faciədən ABŞ və onun müttəfiqləri Rusiya, Çin və İranın Suriyadakı mövqelərinə zərbələr vurmaq üçün istifadə edirlər.
Lakin Suriyada çox ciddi geosiyasi maraqları olan bu ölkələrin kimyəvi silah tətbiqi iddiaları ilə bağlı növbəti provokasiyadan sonra planlarından əl çəkəcəkləri, geri çəkiləcəkləri ağlabatan təsir bağışlamır.
Rusiyaya və Çinə çox ciddi təzyiqlər var, amma Moskva ilə Pekin belə yalanlara, təzyiqlərə artıq alışıblar. Unutqanlar Hələb uğrunda savaş ərəfəsində Qərb mediasındakı "faciə", "fəlakət" xəbərlərini yada sala bilərlər.
Ona görə də BMT TŞ-də hər hansı aktivlik gözləmirəm. Uzağı, hansısa komissiyanın yaradılması barədə razılaşma olacaq, vəssəlam.
Suriya prezidenti Bəşər Əsədin kimyəvi silahdan istifadə etməsi ağlabatan versiya deyil. Çünki Əsədin qoşunları indi ölkə ərazisində İŞİD-in və "demokratik müxalifət" adlı terrorçu yığnağının mövqelərinə ağır zərbələr endirir, kəndləri, qəsəbələri və şəhərləri terrorçulardan azad edir. Belə şəraitdə Xan Şeyhuna "zarin" bombaları ataraq terrorçulara, amerikalılara və Suriyanın digər "dostlar"ına hədiyyə etmək üçün heç bir motiv yoxdur.
Qərb bunu gözəl başa düşür, amma "qanlı müstəbid Əsəd cinayətlərini davam etdirir" tipli kampaniya davam edir. Yəni informasiya savaşında yeni heç nə yoxdur.
Bütün bunlar olub və bundan sonra da olacaq.
Rusiya, Çin və İran mediası "amerikalılar Mosulda dinc insanları bombalayır, kütləvi tələfatlar var" deyir, Qərb mediası da cavab zərbələri endirir.
Ölənlərsə dinc, günahsız insanlar, Əhmədlər, Məhəmmədlər, Ayşələr, Fatmalardır...
Vəziyyət dəyişir
Bu raket zərbələri ABŞ-ın Suriyada planlaşdırdığı mümkün hərbi əməliyyatlar ssenarisinin konturları da sayıla bilər. Düşünürük ki, bir zamanlar İraqda olduğu kimi, Suriyada da amerikalılar "uçuşa yasaq zonalar" elan edəcəklər. Həmin zonaları qorumaq üçün ABŞ hazırda Aralıq dənizində olan "Aegis" sistemli və qanadlı raketlərlə təchiz olunmuş iki gəmisindən istifadə edəcək. Amerikalıların Türkiyə, Qətər və İordaniyadakı aviabazalarındakı hərbi təyyarələr isə uçuşa yasaq zonalarda patrul uçuşlarına göndərilə bilər.
İlkin məlumatlara görə, ABŞ Suriyada yeni hədəfləri vurmaq üçün 120 qanadlı raketdən istifadə edə bilər. Həmin operativ-taktiki hədəflər rabitə qovşaqları və idarəetmə mərkəzləri, qərargahlar, dövlət qurumlarını binaları, hərbi bazalar və aerodromlardır. Hədəflərin siyahısının genişlənəcəyi istisna deyil.
Dəməşqdən qaçırlar
Suriyaya yeni zərbələr gözlənilir. Daha doğrusu, ərəb mediası ABŞ-ın bazar günü Suriyadakı hədəflərə yeni raket zərbələri endirəcəyini yazır. Bu səbəbdən Suriyanın paytaxtı Dəməşqdən yüksək çinli məmurların ailələrinin Livana təcili təlxiyəsinə başlanıb.
Çin oyundan kənarda
Suriyaya raket zərbələri endirilən anda ABŞ ən ciddi və təhlükəli geosiyasi rəqibi Çini oyundan çıxardı. Belə ki, Birləşmiş Ştatların Sakit Okeandakı "üzən aviabazası" adlandırılan Filippin qəflətən Cənubi Çin dənizindəki mübahisəli adalardan birinə qoşun çıxarıb.
Sitşa arxipelaqı, Nanşa (Spratli) və Huanyan (Skarboro) adaları onillərdən bəri Vyetnam, Çin, Bruney, Malayziya, Filippin və Çin arasında fasiləsiz mübahisə mənbəyidir.
Çinlilər bu adalarda hərbi bazalar tikirlər.
Filippin prezidenti Rodrigo Dutertenin əmri ilə mübahisəli adaya qoşun çıxarılması, əslində, Çinin diqqətinin Suriyadakı proseslərdən yayındırılmasına yönəlib.
İki gəmidən 59 raket
ABŞ Hərbi-Dəniz Qüvvələrinin Aralıq dənizində olan iki minadaşıyan gəmisindən Suriyanın Homs vilayətindəki Şayrat aviabazasına 59 "Tomahawk" qanadlı raketi buraxılıb.
ABŞ Müdafiə Nazirliyi bəyan edib ki, məhz bu aviabazadan səmaya qalxan qırıcı-bombardmançı təyyarələr bir neçə gün əvvəl İdlib vilayətindəki Xan Şeyhun şəhərinə kimyəvi-zəhərləyici bombalar atıblar.
"Raket zərbələrinin hədəfləri aerodrom, aviasiya və infrastruktur idi. Oradakı insanları vurmaq niyyətimiz olmayıb", - Pentaqonun açıqlamasında deyilir.
Suriyanın SANA dövlət informasiya agentliyi raket zərbələri nəticəsində 4 nəfərin həlak olduğunu bəyan etsə də, Pentaqon bu məlumatı təkzib edib.
Aprelin 4-də Xan Şeyhun şəhərinin bombalanması, daha doğrusu Suriya prezidenti Bəşər Əsəd rejiminin "zarin" kimyəvi-zəhərləyici qazından istifadə etməsi nəticəsində 58 nəfər həlak olub, 239 nəfər yaralanıb.
Vaşinqton olayda Dəməşqi suçlasa da, Suriyanın hakimiyyət dairələri bu iddiaları rədd edirlər.
Homsun qubernatoru danışdı
Suriyanın Homs vilayətinin qubernatoru Təlal Bərazinin dediyinə görə, ABŞ raketləri Suriyanın terrorçularla, xüsusilə də İŞİD-lə mübarizə üçün istifadə etdiyi aviabazanın anbarlarını vurub.
"Bazada xilasetmə işləri aparılır, yanğınlar söndürülür. Aviabazada kütləvi tələfat yoxdur", - Bərazi deyib.
Qubernatorun dediyinə görə, raket zərbələri nəticəsində 5 nəfər həlak olub, 7 nəfər yaralanıb. Onların hamısı Suriya ordusunun hərbi qulluqçularıdır.
"Üç variantımız vardı"
ABŞ prezidenti Donald Trampın milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri Gerbert MakMasterin dediyinə görə, Suriya ilə bağlı üç hərəkət ssenarisi olub.
"Cənab Tramp Milli Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri ilə Suriya ilə bağlı bir neçə fəaliyyət ssenarisini müzakirə etdi. Prezidentlə üç variantı müzakirə etdik və o, iki variantı təhlil etməyimizi istədi. Bir sıra sualları vardı ki, onlara cavab verməyə çalışdıq. Uzun sürən müzakirələrdən sonra hərəkətə gəlməyə qərar verdik", - MakMaster söyləyib.
İsrail ABŞ-ı dəstəklədi
"Vaşinqtonun Suriyaya raket zərbələri endirmək qərarını Yerusəlim dəstəkləyir".
İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu Twitter-dəki mikrobloqunda belə yazıb.
In both word and action, @POTUS sent a strong and clear message today that the use and spread of chemical weapons will not be tolerated.
PM of Israel "İsrail ABŞ prezidenti Donald Trampın qərarını bütünlüklə dəstəkləyir. Sözləri ilə yanaşı, əməlləri ilə ABŞ bütün dünyaya birmənalı şəkildə anlatdı ki, kimyəvi silahın yayılmasına və istifadə olunmasına dözmək niyyətində deyil", - B.Netanyahu yazıb.
Əslində isə...
Suriyanın raketlərlə vurulması ABŞ-ın Rusiya, İran və Çinə ünvanladığı messicdir. Vaşinqton bu ölkələri Suriyadakı proseslərdəki aktivliyi azaltmağa çağırır.
Bəşər Əsədin devrilməsinə çalışan ABŞ bunun üçün hətta İŞİD-in hücumlarından da yararlanmaq fikrindədir. Təsadüfi deyil ki, Şayrat aviabazası bombalanan kimi İŞİD Suriyanın Homs vilayətinin şərqində hücuma keçib.
Suriyada Rusiyanın mövqelərinin və aktivliyinin zəifləməsi ABŞ-ın birbaşa marağıdırsa, İranın passivləşməsi Fars Körfəzindəki ərəb monarxiyalarının, xüsusilə də İrana geosiyasi nifrət bəsləyən və rəqib olan Səudiyyə Ərəbistanının arzuları ilə tələbidir.
Bundan sonra nə olacaq?
ABŞ prezidenti Donald Trampa hakimiyyətə gələndə çoxları, xüsusilə də Moskvadakı siyasətçilər və ekspertlər düşünürdülər ki, Birləşmiş Ştatlarla Rusiyanın münasibətləri normallaşacaq, yaxşılaşacaq. Lakin hər şey tərsinə oldu: münasibətlər sərinləşməyə başlayıb.
Tramp göstərdi ki, Suriyanın raketlərlə vurulması kimi çətin, məsuliyyətli qərarları Konqresin icazəsi olmadan da verə bilər və verir də.
Suriyaya zərbələr həm də Ağ Evin xarici siyasət kursunu kəskin şəkildə sağa yönəltmək üçün bəhanədir.
Donald Tramp xarici siyasətinin əsas istiqamətlərini artıq bəlirləyib. Çox yəqin ki, o, amerikalıların illərdən bəri səsləndirdiyi "Bəşər Əsəd devrilməlidir" tələbini reallaşdırmağa çalışacaq.
Amma ABŞ heç bir halda Suriyaya qoşun yeritməyəcək, Dəməşqə müharibə elan etməyəcək. Çünki Vaşinqton belə addım atarsa, Moskva və Pekinlə münasibətlərini iflic durumuna salacaq. Üstəlik, Suriya ilə savaş üçün Konqresin razılığı gərərəkdir. Konqresmenlərlə senatorlar isə Əfqanıstan və İraq kimi minlərlə amerikalının həyatına, trilyonlarla dollara başa gəlmiş batalıqlardan sonra "Dəməşq lehmə"sinə düşmək niyyətində deyillər.
ABŞ-ın bundan sonrakı hərəkət ssenarisi bəsitdir:
1. Suriyadakı "demokratik müxalifət"ə, yəni əslində ABŞ-ın nəzarətindəki terrorçulara daha çox silah və pul veriləcək
2. Suriyanın şimalında kürdlərə dəstək artırılacaq
3. Rusiyaya qarşı sanksiyalar gücləndiriləcək
4. Çini sakitləşdirmək üçün danışıqlara başlanacaq
5. İrana qarşı təzyiqlər sərtləşəcək.
.... Böyük dövlətlərin maraqlarının toqquşduğu, Səudiyyə Ərəbistanının İranla, ABŞ-ın Rusiya və Çinlə boğuşduğu Suriyada 50, 500 və ya 5 min insanın ölümü, nə yazıq, "adi statistika, savaş tələfatı" sayılır.
Geosiyasət adi insanları nə zaman ciddiyə alıb ki.../Milli.az/
